Uyku eğitimine başlamadan önce, uyku eğitimi için hazırlık yapılması bana kalırsa en önemli adımlardan biridir. Birkaç hafta sürecek olan bu sürece başlamadan önce yapılmasını tavsiye edebileceğim hazırlıkları sizin için listeledim.
1. Mevcut Durumu Kavrayın
Öncelikle bebeğinizin mevcut durumda nasıl uyuduğunun, ne zaman ne kadar uyuduğunun, uykuya geçişinin nasıl ve ne kadar sürede olduğunun farkına varmanız faydalı olacaktır. Bunun için uzmanlar normal akışında ilerleyecek 3 günü baz alıp, günce tutulmasını öneriyor. Sadece bu 3 günün tatil, hastalık, diş çıkarma vb. farklı bir döneme denk gelmediğinden emin olmanızda fayda var çünkü bu günceler eğitime nereden nasıl başlayacağınıza ve eğitimin gidişatı ile ilgili size ışık tutacaklar. Bebeğinizin yaşına göre uyku aralarında ne kadar süre ayakta kalması gerektiğini, mevcut durumda ne kadar süre ayakta kaldığını öğrenmeniz de çok önemli bir detay. Bunun haricinde bebeğinizin uykuya dalarken emzik, white noise, uyku arkadaşı, vb. bir yardımcı araç kullanıp kullanmadığına da dikkat etmelisiniz. Eğer yaşına uygun ise bu araçlardan eğitim süresince faydalanabilirsiniz. Ancak bunlar birer 'Prop' haline geldiyse eğitim sürecini bunlardan kurtulmak için bir avantaja dönüştürebilirsiniz. Ayrıca bebeğinizin mizacının da farkında olmalısınız. Kendi kendine vakit geçirebilen, sakin ve neşeli bir bebek sürece daha kolay adapte olabilecekken, annesine düşkün, hassas bir bebek için süreç daha uzun sürebilir ve zorlu geçebilir. Mevcut durumda bebeğinizin yeterli uykuyu alıp almadığını, onun ve sizin mevcut durumdan mutlu olup olmadığınızı iyice analiz etmenizi tavsiye ederim.
2. Amacınızı belirleyin ve Beklentilerinizi Gözden Geçirin
Her ne kadar tam bir uyku eğitiminin çıktısı; odasında ve/veya yatağında kendi kendine uyumayı öğrenmiş, gece kesintisiz uyuyabilen veya gece uyandığında size ihtiyaç duymadan tekrar uykuya dalabilen, gündüz yaşına uygun saatlerde kendi kendine uyuyabilen bir bebek olsa da, siz bebeğinizin yaşına ve başladığınız noktaya göre kendinize ‘gerçekçi’ bir hedef belirleyebilirsiniz. Hedefinizin gerçekçi olması çok önemli çünkü örneğin her gün aynı saatte uyuyan ve uyanan, uyuduğu saat net bir şekilde belirli bir bebeğiniz olacağını düşünüyorsanız hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Sonuçta o her ne kadar bir bebek olsa da, bu noktada bir insandan bahsediyoruz ve insan doğası gereği zaten değişkendir. Üstelik hızlı bir büyüme evresinde olduğu için uyku döngüleri de sıklıkla değişebilmektedir. Bu nedenle bebeğinizin yaşına uygun şekilde, uyku eğitimi sonunda gelmek istediğiniz noktayı kafanızda aşağı yukarı belirlemenizde fayda var. Örneğin bebeğinizin gece kesintisiz uyumasını mı hedefliyorsunuz, yoksa gece beslenmelerine devam etmek mi istiyorsunuz? Bunu bildiğiniz takdirde planınızı buna göre belirler, bebeğinizin de gidişatını gözlemleyerek bu çerçevede adım adım ilerleyebilirsiniz.
3. Hazır Olup Olmadığınızdan Emin Olun
Eğer siz kendinizi hazır hissetmiyorsanız eğitime başlamayın. Burada hazır olmaktan kastımız gerekli bilgiye sahip olup olmadığınız, eğitimin zamanlaması, eğitim için gerekli zamanı ayırıp ayıramayacağız ve en önemlisi sabır seviyeniz. Örneğin eğer stresli bir dönemden geçiyorsanız uyku eğitimi vermek için doğru bir zaman olmayabilir.
4. Aşağıdaki Durumlarda Eğitime Başlamayın
Uyku eğitimi verirken aşağıdaki durumların olmadığından emin olmalısınız.
- Diş çıkarma dönemi
- Hastalık
- Seyahate gitme durumu
- Kendinize ve bebeğinize uyku eğitimi konusunda güvenmemeniz
- Sizin ve eşinizin eğitime inanmaması
5. Destek alın
Uyku eğitimi süresince aldığınız destek bu dönemi olumlu yönde etkileyecektir. Öncelikle eşinizle uyku eğitimi konusunda ve uygulayacağınız yöntemle ilgili mutabık olmanızda fayda var. Aksi halde siz çaba gösterirken eşinizin dayanamayıp süreci sonlandırmak istemesi an meselesi olabilir. Bunun haricinde bazı günler uykusuz kalma ihtimaliniz olacağından, takip eden günlerde eşinizin size destek vermesi süreci aksatmayacaktır. Bunun için eğitimin başında hangi günler kimin sorumlu olacağına dair bir plan yapabilirsiniz. Destek demişken, bu konudaki bir önemli detay da size destek olmayacak kişiler etrafınızdayken eğitime başlamamanız. Eğer sizinle yaşıyorlarsa, aile büyüklerinin de konuyu anladığından ve eğitimi aksatmayacağından emin olmalısınız. Eğer bir bakıcı var ise, sizin olmadığınız zamanlarda onun da yöntemi doğru uygulaması önem arz ediyor.
6. Ortamı hazırlayın
Uyku için gerekli ortam şartlarını sağlayıp sağlamadığınızı kontrol etmenizi tavsiye ederim. Konuyla ilgili 'Bebeklerde Uyku Eğitimi İçin Gerekli Ortam Şartları' yazımı ilerleyen günlerde okuyabilirsiniz.
7. Uygulayacağınız Uyku Eğitimi Yöntemini Belirleyin
Sizin ebeveynlik anlayışınıza ve bebeğinizin mizacına en uygun olduğunu düşündüğünüz yöntemi belirlemeniz için çeşitli uyku eğitimi metotlarını araştırabilirsiniz. Bunlar hakkında genel bilgi edindikten sonra uygulayacağınız yöntemin kitabını alıp okuyabilirsiniz. Yöntemi iyice anladığınızdan ve kafanızda soru işareti kalmadığından emin olmanızı tavsiye ederim. Bunun için kitabı bir kez değil, bazen defalarca okumak gerekebiliyor. 'Bebeklerde Uyku Eğitimi Yöntemleri' ile ilgili yazımı ilerleyen günlerde paylaşacağım.
8. Üç Anahtar Kelimeyi Sıklıkla Hatırlayın: Sabırlı, Kararlı ve Tutarlı Olun
Bana kalırsa bu işin sırrı bu üç kelimeden geçiyor. Uyku eğitimi verirken bazen öyle anlar oluyor ki, insan kendine 'ben ne yapıyorum' diye sormadan edemiyor. Eğitimi sonlandırmak istediğiniz, gücünüzün kalmadığı veya hiçbir şeyin değişmeyeceğini düşündüğünüz anlarda bu üç kelimeyi sıklıkla kendinize hatırlatmanızı tavsiye ederim. Uyku eğitimi vermeden önce bir karar verdiğinizi ve hem kendiniz hem de bebeğiniz için daha düzenli günlerin geleceğini unutmayın. Çünkü emin olun, siz sabırlı olduğunuz sürece günden güne sonuç elde ettiğinizi farkedeceksiniz. Yöntemi uygularken tutarlı davranıyor olmanız da çok önemli. Eğer yöntemi tam anlamıyla anlayıp sindiremediyseniz, karşınıza çıkan en ufak bir zorlukta bocalayabilirsiniz. Bebeğinizin gösterdiği bir tepkide veya yeni uyku şeklini protesto ettiği herhangi bir anda ona nasıl davranacağınızı bilmiyor olmanız davranışlarınızda tutarsızlığa sebep olabilir. Bu durum da bebeğinizin kafasını karıştırabilir. Örneğin bebeğiniz ne oluyor da annem beni kucağına alıyor veya ne oluyor da yatağımda uyumamı bekliyor konusunda netliği kaybedebilir.
9. Kıyaslama yapmayın
Belki çevrenizde bebeğine uyku eğitimi veren başka kişiler de var. Onlarla aynı veya farklı zamanda bu sürece başlamış olabilirsiniz. Bebekleri daha büyük veya daha küçük olabilir. Bunların hiçbiri sizin ve bebeğinizin geçireceği bu süreci etkilemiyor. Çünkü her bebek kendine özgü ve her birimiz farklı bireyleriz. Nasıl ki bizlerin olaylara verdiği tepkiler farklılık gösteriyorsa, bebekler de yaşı, mizacı, yapısı gereği bu sürece farklı tepki gösterebilir. Kimisi hiç ağlamadan kolayca yeni uyku düzenine adapte olabilirken, kimisi de 'inatçı' çıkıp eski alışkanlıklarına devam etmek isteyebilir. Bu nedenle ne anne olarak kendinizi, ne de bebeğinizi başka hiç kimse ile kıyaslamayın. Siz kendinize ve bebeğinize odaklanın, önemli olan sizin ve bebeğinizin mutlu ve huzurlu olması. Sonuçta herkesin tecrübesi farklıdır.
Bana kalırsa bu işin sırrı bu üç kelimeden geçiyor. Uyku eğitimi verirken bazen öyle anlar oluyor ki, insan kendine 'ben ne yapıyorum' diye sormadan edemiyor. Eğitimi sonlandırmak istediğiniz, gücünüzün kalmadığı veya hiçbir şeyin değişmeyeceğini düşündüğünüz anlarda bu üç kelimeyi sıklıkla kendinize hatırlatmanızı tavsiye ederim. Uyku eğitimi vermeden önce bir karar verdiğinizi ve hem kendiniz hem de bebeğiniz için daha düzenli günlerin geleceğini unutmayın. Çünkü emin olun, siz sabırlı olduğunuz sürece günden güne sonuç elde ettiğinizi farkedeceksiniz. Yöntemi uygularken tutarlı davranıyor olmanız da çok önemli. Eğer yöntemi tam anlamıyla anlayıp sindiremediyseniz, karşınıza çıkan en ufak bir zorlukta bocalayabilirsiniz. Bebeğinizin gösterdiği bir tepkide veya yeni uyku şeklini protesto ettiği herhangi bir anda ona nasıl davranacağınızı bilmiyor olmanız davranışlarınızda tutarsızlığa sebep olabilir. Bu durum da bebeğinizin kafasını karıştırabilir. Örneğin bebeğiniz ne oluyor da annem beni kucağına alıyor veya ne oluyor da yatağımda uyumamı bekliyor konusunda netliği kaybedebilir.
9. Kıyaslama yapmayın
Belki çevrenizde bebeğine uyku eğitimi veren başka kişiler de var. Onlarla aynı veya farklı zamanda bu sürece başlamış olabilirsiniz. Bebekleri daha büyük veya daha küçük olabilir. Bunların hiçbiri sizin ve bebeğinizin geçireceği bu süreci etkilemiyor. Çünkü her bebek kendine özgü ve her birimiz farklı bireyleriz. Nasıl ki bizlerin olaylara verdiği tepkiler farklılık gösteriyorsa, bebekler de yaşı, mizacı, yapısı gereği bu sürece farklı tepki gösterebilir. Kimisi hiç ağlamadan kolayca yeni uyku düzenine adapte olabilirken, kimisi de 'inatçı' çıkıp eski alışkanlıklarına devam etmek isteyebilir. Bu nedenle ne anne olarak kendinizi, ne de bebeğinizi başka hiç kimse ile kıyaslamayın. Siz kendinize ve bebeğinize odaklanın, önemli olan sizin ve bebeğinizin mutlu ve huzurlu olması. Sonuçta herkesin tecrübesi farklıdır.
10. Kendinize ve bebeğinize zaman verin
Uyku eğitiminin belirli zorlukları olduğunu unutmamak gerekiyor. Çünkü siz bebeğinizin uyku alışkanlıklarını değiştirmeye çalıştığınız için bebeğiniz yeni duruma alışmaya çalışırken bunu ağlayarak protesto edebilir. Bebeğiniz ağlayarak aslında 'anne beni böyle uyutmuyordun, neden eskisi gibi uyutmuyorsun?' demeye çalışıyor. Ağlamak onun için bir iletişim aracı olduğundan, bunu ancak bu yolla ifade edebiliyor. Zaten anne olarak nasıl ki acıktığında, uykusu geldiğinde, canı acıdığında bebeğinizin ağlamaları arasındaki farkı fark edebiliyorsanız, bu konuda tepki gösterirken ki ağlama şeklini de rahatlıkla ayırt edebileceksiniz. Açıkçası benim araştırdığım kadarıyla bebeğin hiç ağlamadığı bir uyku eğitimi yöntemi bulunmuyor. Yöntemler temel olarak bebeğiniz ağlarken sizin ona karşı tutumunuz, onun ne kadar yanında olduğunuz ve ona ne kadar destek olduğunuz konusunda farklılık gösteriyor. Bu noktada pedagogların 6 aydan önce, ağlamaya bırakarak bebeğe bir şey öğretilmesini tavsiye etmediklerini de unutmamamızda fayda var. Hangi yöntemi uygularsanız uygulayın, bebeğinizin yeni düzene alışması için zamana ihtiyacı olduğunu unutmayın. Sizin de ona destek olurken, kendinize biraz zaman tanımanızı tavsiye ederim. Sonuçta bebeğinizin uyku saatleri değişeceği için sosyal hayatınız da bu süreçte etkilenecektir. Bunun geçici bir süreç olduğunu unutmamak gerekiyor ancak diğer yandan günlük hayatın devam ettiği de bir gerçek. Uyku eğitiminin getirdiği zorluktan kaynaklı stres yükünüz bu süreçte biraz daha artabilir. Bu durumda kendinizi daha fazla rahatlatmaya ihtiyacınız olabilir. Bu nedenle kendinize zaman veriyor olmanız ve bugünden yarına her şeyin değişmeyeceğini baştan kabul etmemiz yerinde olacaktır.
Uyku eğitiminin belirli zorlukları olduğunu unutmamak gerekiyor. Çünkü siz bebeğinizin uyku alışkanlıklarını değiştirmeye çalıştığınız için bebeğiniz yeni duruma alışmaya çalışırken bunu ağlayarak protesto edebilir. Bebeğiniz ağlayarak aslında 'anne beni böyle uyutmuyordun, neden eskisi gibi uyutmuyorsun?' demeye çalışıyor. Ağlamak onun için bir iletişim aracı olduğundan, bunu ancak bu yolla ifade edebiliyor. Zaten anne olarak nasıl ki acıktığında, uykusu geldiğinde, canı acıdığında bebeğinizin ağlamaları arasındaki farkı fark edebiliyorsanız, bu konuda tepki gösterirken ki ağlama şeklini de rahatlıkla ayırt edebileceksiniz. Açıkçası benim araştırdığım kadarıyla bebeğin hiç ağlamadığı bir uyku eğitimi yöntemi bulunmuyor. Yöntemler temel olarak bebeğiniz ağlarken sizin ona karşı tutumunuz, onun ne kadar yanında olduğunuz ve ona ne kadar destek olduğunuz konusunda farklılık gösteriyor. Bu noktada pedagogların 6 aydan önce, ağlamaya bırakarak bebeğe bir şey öğretilmesini tavsiye etmediklerini de unutmamamızda fayda var. Hangi yöntemi uygularsanız uygulayın, bebeğinizin yeni düzene alışması için zamana ihtiyacı olduğunu unutmayın. Sizin de ona destek olurken, kendinize biraz zaman tanımanızı tavsiye ederim. Sonuçta bebeğinizin uyku saatleri değişeceği için sosyal hayatınız da bu süreçte etkilenecektir. Bunun geçici bir süreç olduğunu unutmamak gerekiyor ancak diğer yandan günlük hayatın devam ettiği de bir gerçek. Uyku eğitiminin getirdiği zorluktan kaynaklı stres yükünüz bu süreçte biraz daha artabilir. Bu durumda kendinizi daha fazla rahatlatmaya ihtiyacınız olabilir. Bu nedenle kendinize zaman veriyor olmanız ve bugünden yarına her şeyin değişmeyeceğini baştan kabul etmemiz yerinde olacaktır.
Sonuç olarak, uyku eğitimi sürecinde bu adımlara dikkat ettiğiniz sürece, biraz çaba ve sabır ile istediğiniz sonuca uygun sürede ulaşabileceğinizden şüpheniz olmasın. Bunu, süreci bizzat deneyimlemiş bir anne olarak rahatlıkla söyleyebilirim.
Sevgiler,
Eda Öztürk Davaslıgil
