Bebeğim üç ayını doldurmadan önce uyku eğitimi yöntemlerini araştırmaya başlamıştım. Bu süreçte okuduğum kaynaklardan edindiğim bilgileri genel olarak sizlerle paylaşmak istiyorum. Uyku eğitimi vermeden önce bu yöntemleri genel olarak inceleyip, uygulamaya karar verdiğiniz yöntemin kitabını alarak onu iyice öğrenmenizi tavsiye ederim.
Ferber - Kontrollü Ağlatma Yöntemi
Uyku eğitimi denildiğinde akla ilk gelen yöntemlerden biri 'Ferber Yöntemi' diyebiliriz. Amerikalı çocuk doktoru Richard Ferber tarafından geliştirilen bu yöntemi, birçok kişi bebeğin uyuması için ağlamaya bırakılması şeklinde duymuş olmalı.
Bu yöntemi uygularken, uyku rutini sonrasında bebeğinizi öpüp iyi geceler diledikten sonra odadan çıkıyorsunuz. Bebeğiniz durumu yabancıladığı için büyük ihtimal ile ağlamaya başlıyor. Üç dakika sonra odaya giriyorsunuz, ışık açmıyor, bebeğinizi kucağınıza almıyorsunuz. Odada kaldığınız süre bir dakikayı geçmeyecek şekilde, bebeğinizi sakin ve yumuşak hareketlerle rahatlatmaya çalışıyorsunuz. Ağlamaya devam etse de odadan çıkıyorsunuz. Her seferinde odanın dışında kaldığınız süreyi biraz daha uzatarak (örneğin ikinci seferde 5 dakika gibi) aynı adımları tekrar ediyorsunuz. Bir müddet sonra bebeğiniz ağlarken uykuya dalıyor. Bu yöntemi uygulamaya başladıktan 3-4 gün sonra bebeklerin kesintisiz uyumaya başladığı söyleniyor. Yöntemi eleştirenler bebeğin uyumayı öğrenmekten ziyade umudunu kaybettiğini ve ağladığında annesinin yanına gelmeyeceğini öğrendiğini ileri sürüyor. Bu nedenle, bu uyku eğitimi yöntemi, anne ile bebek arasındaki güven bağını zedelediği için oldukça tartışılan bir yöntem olarak biliniyor. Yöntemin detaylarını 'Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri' kitabını okuyarak öğrenebilirsiniz.
Kim West - Kontrollü Uzaklaşma Yöntemi
0-5 yaş arasında çocuklar içi uygulanabilecek 'The Sleep Lady' Kim West tarafından geliştirilmiş bir uyku eğitimi yöntemi. Diğer yöntemler ile arasındaki en büyük fark, daha büyük yaştaki çocuklara da bu yöntemin uygulanabiliyor olması.
Yönteme gündüz uykularının iyi olduğu bir gün, gece uykusuna yatış saatinde başlanması öneriliyor. Işıklar açıkken her zamanki uyku rutinini uygulayıp, bebeğinizi besledikten sonra bebeğinizi yatağına yatırıp ışıkları kapatıyorsunuz. Genellikle ilk 3 gece, bebeğiniz uyuyana kadar yatağının hemen yanında oturuyorsunuz. Bebeğiniz ağlarsa onu kucağınıza alıp sakinleştirip, sustuğu an tekrar yatağına yatırıyor ve aynı şekilde yerinize oturuyorsunuz. Sonraki gecelerde üçer günlük olacak şekilde sandalyenizi yavaş yavaş kapıya yaklaştırıyor, son olarak odadan çıkmayı hedefliyorsunuz. Böylece kontrollü bir şekilde bebeğinizden uzaklamış oluyorsunuz.
Önerilen sandalye konumları;
Konum 1: Yatağın yanında
Konum 2: Yatak ile kapı arasında bir yerde
Konum 3: Odanın içinde, kapının yanında
Konum 4: Koridorda, çocuğunuzun sizi göremeyeceği ama sesinizi duyabileceği bir yerde
Bu yöntem Ferber yöntemine göre ani olarak bebeği odada bırakmak yerine, yavaş yavaş yani alıştıra alıştıra odadan çıkmanızı sağlıyor. Bebeğin tepkisi de diğer yönteme göre çok daha az oluyor. Genellikle bebekler ilk ve dördüncü gece daha fazla tepki verebiliyor. Yöntem bebekten bebeğe değişmekle birlikte ortalama 10-14 gün civarında sürüyor. Bu uyku eğitimi sonunda, bebeğinizi öpüp yatağına yatırdıktan sonra direkt odadan çıkıyor ve bebeğinizi uyumaya bırakıyorsunuz. Bebeğiniz de kendi kendine uyumayı öğrendiği için ağlamadan kendi yatağında uykuya dalabiliyor. Bu uyku metoduyla ilgili detayları 'İyi Uykular Tatlı Rüyalar El Kitabı' isimli kitapta bulabilirsiniz.
Tracy Hogg - Yatır Kaldır Yöntemi
Bebek hemşiresi olan Tracy Hogg'un bu yöntemi günlük rutinlere dayanmaktadır. Bebeği sabah kalkması gereken saatten 11-12 saat önce yatırılması gerektiğini tavsiye eden Tracy Hogg, 'geç yatan çocuk geç uyanır' mantığının da yanlış olduğunu vurgulamaktadır. Bebeğinizin uyku işaretlerinin çok iyi okunması tavsiye edilen bu yöntemde bebeğinizi yatağına yatırmak için ikinci kez esnemesinin çok geç olduğu vurgulanmaktadır.
Bebeğinizi uyku rutininin sonunda yatağına yatırıyor, ağlamaya başladığında kucağınıza alıyorsunuz. Kucağınıza almak için hiç zaman kaybetmiyor, bunu hemen o an yapıyorsunuz. Daha sonra bebeğiniz sustuğu anda bebeğinizi tekrar yatağına yatırıyorsunuz. Bu şekilde bebeğiniz her ağladığında yatır/kaldır işlemine devam ediyorsunuz. Bunun sayısı tamamen bebeğinizin direncine bağlı oluyor. Tek seferde bebeğini yüz kereye kadar yatırıp kaldıranlar olduğu söyleniyor. Yöntemi, bir süre sonra bebeğinizi kucağınıza almanıza gerek kalmadan bebeğiniz uykuya dalana kadar devam ettiriyorsunuz. Traccy Hogg'un yatır/kaldır yöntemi ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için 'Bebek Bakım Sorunlarına Mucize Çözümler' kitabını okuyabilirisiniz. Kitap hakkında genel bilgi edinmek için ise 'Bebek Bakım Sorunlarına Mucize Çözümler / Kitap Tavsiyesi' yazımızı okuyabilirsiniz.
Harvey Karp - Uyumak İçin Uyandır Yöntemi
Özellikle kucakta veya ayakta sallanarak uyuyan ve memede uyuyan (aslında uyuyakalan) bebekler için kullanılan bir yöntem. Bebeğinizi normal şekilde uyuttuktan sonra yatağa yatırırken ayaklarına dokunarak veya altını değiştirerek hafifçe uyandırıyor, daha sonra yatağında kendi kendine derin uykuya geçmesini sağlıyorsunuz. Uyuyan bebeği uyandırmak ilk zamanlar çok akıllıca gelmese de, daha sonra bu metodun mantığını iyice anlamak onu uygulanabilir kılıyor. Biliyoruz ki, bebekler gece uykusuna nasıl geçerse, gece uyandıklarında yarı uyanıkken aynı koşulların olmasını bekliyorlar. Örneğin memede uyuyakalan bir bebek gece uyandığında uykuya dalmak için yine meme istiyor. Bu yöntem tam da bunun üzerine kuruluyor. Bebeğinizin uykuya kendi kendine dalması durumunda, gece uyandığında tekrar kendi uyuyabiliyor ve bir süre sonra size ihtiyaç duymaktan vazgeçiyor. Detayları 'Mahallenin En Mutlu Bebeğinin Uyku Kitabı' adlı kitapta bulabilirsiniz.
Genel olarak tüm yöntemlerde, bebeğin uyuması için yatağına yatırılmadan önce düzenli bir uyku rutini olması bekleniyor. Örneğin, gece uykuları için banyo, masaj, beslenme, ninni söyleme veya masal okuma gibi her gün uygulayabileceğiniz bir rutin oluşturmak, bebeğin uyku için şartlanmasını kolaylaştırıyor. Bebeğinizin uyuduktan sonra uyanması durumunda ise, uyguladığınız yöntemi kaldığınız yerden devam ettiriyorsunuz.
Tüm yöntemlerde özellikle ilk üç gece zor geçebiliyor. Bebeklerin yeni uyuma şekline uyumu ile bu durum gittikçe azalıyor. Yöntemden yönteme eğitim süreleri değişebiliyor. En katı olan yöntemde sonuçlar daha hızlı olurken, süreç bebek açısından daha zor geçebiliyor. Örneğin, Ferber yönteminde bebeğiniz çok fazla ağlayabiliyor ancak diğer yöntemlere göre göreceli olarak kendi kendine uyumayı daha çabuk öğrenebiliyor.
Ben açıkçası anne-bebek ilişkisinin bozulmaması, güven bağının zedelenmemesi için bebeğimin ağlamasını en aza indirecek, daha doğrusu bebeğim ağladığında müdahale edebileceğim bir yöntem tercih etmeye çalıştım. Ferber yöntemini bu nedenle en baştan eledim. Harvey Karp’ın kitabını okuduğumda, kafamda sürecin ilerleyen safhaları ile ilgili net bir bilgi oluşturamadım. Bir yol haritası çizemediğim için bu yöntemi de elemek durumunda kaldım. Daha sonra Tracy Hogg yöntemini denemeyi düşündüm. Fakat bu yöntemi uygulamak da bana kolay gelmedi, sanki durum bizim için bir inatlaşmaya dönecek ve bebeğim uyuması gerektiğini anlamaktan ziyade sinirlenecek gibi düşündüm. Bunun haricinde bebeğimin uyuma şeklinden (ayakta sallanarak uyuyordu) ani bir şekilde bu yönteme geçişimiz onun için zorlayıcı olabilir diye düşündüm. Sonuç olarak adım adım ilerleyebileceğim, gün gün ne yapmam gerektiği ile ilgili belirli bir mantığı ve sistematiği olan Kim West yönteminde karar kıldım.
Sizlere de kendiniz için en uygulanabilir yöntemi seçmenizi, bunu belirlerken bebeğinizin mizacını da düşünmenizi ve mevcut durumdan gelmek istediğiniz noktaya sizi taşıyabileceğine inandığınız yöntemi seçmenizi tavsiye ederim. Unutmayın, inanmadığınız bir uyku eğitimi yöntemini uygulamak sadece sizi ve bebeğinizi yıpratır.
Sevgiler,
Eda Öztürk Davaslıgil
