Eskiden ya çok yoktu ya da farkındalık yoktu bilemiyorum ama günümüzde alerji oldukça yaygınlaştı. Özellikle çocuklarda çok sık duyduklarımızdan biri süt alerjisi. Geçen haftaki “Eser Miktar Nedir?” başlıklı yazıda çok sık geçen süt proteini alerjisinden bu hafta bahsetmek istedim.
Alerji, genel olarak savunma sistemimizin vücudumuza aldığımız besin maddesine karşı aşırı tepki göstermesidir. Vücut tepki olarak o besin maddesine özgü IgE tipinde antikorlar üretmeye başlar. İmmünoglobulinler adı verilen bu antikorların IgG, IgM, IgA, IgD, IgE diye adlandırılan çeşitleri de vardır. Vücuda tepki gösteren besinler her girdiğinde, vücudun çeşitli bölgelerinde bol miktarda salgılanır. Bu da solunum sistemi, sindirim sistemi, cilt ve kalp-dolaşım sistemlerini etkileyerek alerjik tepkiye neden olur.
Çocuklar ek gıdaya başladıktan itibaren tüm besinler sıra ile alerjik reaksiyona sebep olup olmadığı gözlemlenerek veriliyor. Alerji şüphesi olan anne adayları hamilelikte doktor kontrolüyle diyet uygulayarak besleniyorlar, doğum sonrası alerji belirtisi gösteren çocuk anneleri ise emzirme döneminde çocuğun alerjisine yönelik besleniyorlar ki çocuk anne sütü ile alerjene maruz kalmasın.
Aileden alerji hikayesi olan çocuklarda alerji gözükmesi çok daha olasıdır. Bu sebeple çocuğunda inek sütü ya da besin alerjisinden şüphelenenler kesinlikle durumu çocuk doktoru ile değerlendirmeli ve devamında alerji uzmanına gözükmelidir.
Süt alerjisi olduğuna dair belirtiler, süt veya süt ürününün tüketilmesinden sonra kişiye göre birkaç dakika ya da birkaç saat sonra ortaya çıkabilir.
Süt alerjisinin en sık gösterdiği belirtiler;
- Kızarıklık,
- Deride döküntü,
- Mide ve bağırsaklarda huzursuzluk,
- Kusma,
- İshaldir.
Özellikle küçük yaştaki alerjiklerde nadir de olsa dışkıda kan olabiliyor. Yine nadir olarak bazı bebeklerde süt alerjisi;
- Geçmeyen burun tıkanıklığı,
- Öksürük,
- Hırıltılı nefes alıp verme
- Nefes darlığı şeklinde belirti gösterebiliyor.
İnek sütü ya da süt ürünü tükettikten sonra;
- Ağız çevresinde şişlik,
- Kaşıntı,
- Ürtiker şeklinde döküntü,
- Egzama yapabiliyor. Bunların haricinde çocuk inek sütü ve irünü aldıktan sonra;
- Morarıyor,
- Rengi soluyor ve halsizleşiyorsa,
- Tüm vücudunu kaplayan ürtiker şeklinde döküntüleri oluyor,
- Boyun ve baş bölgesinde ani şişlik oluşuyor,
- Kanlı ishal oluyorsa doktoruyla iletişime geçerek duruma göre en kısa sürede acil servise başvurmalısınız.
Uzman, alerji hikayesine göre çocuğa antihistaminik içeren ilaçlar ve eğer çocukta solunum yolları ile ilgili alerjik şikayetler varsa astıma karşı ilaçlar da verebilir.
Çocuğa inek sütü alerjisi teşhisi konulduğu zaman eğer anne emziriyor ise annenin beslenmesinden de inek sütü ve ürünleri çıkarılır. Çocuk mama ile besleniyorsa doktorun önerisi ile hidrolize proteinden oluşan hipoalerjenik mama kullanılmaya başlanacaktır. Bu durum çocuk ek gıdaya geçtiğinde hala inek sütü alerjisi bulguları gösteriyorsa, çocuğun beslenmesinde diyet uygulanacaktır. Yani süt ve süt ürünleri bir süre diyetten çıkarılacak ve alerji belirtileri gerileyene kadar kontrol edilecektir. Alerji belirtileri azalana kadar devam eden diyete doktor kontrolünde tekrar az miktarda süt ve süt ürünü eklenir. Alerjinin boyutu sürekli olarak takip edilir ve tedavi bu şekilde devam eder.
Ancak unutulmamalıdır ki alerji sadece süt proteini alerjisinden ibaret değildir. Kimisi inek sütü içemezken keçi sütü tüketebiliyor. Keçi sütü ise doktor önerisi ile tüketilebiliyor çünkü; süt alerjisine inek sütünde bulunan kazein alfa S1 ve beta laktoglobilin sebep olur. Kazein alfa S1 inek sütünde keçi sütüne göre daha çoktur ve beta laktoglobilin hem inek hem de keçi sütünde bulunur. Bu nedenle inek sütü kazein alerjisi olan bir kişi keçi sütünü doktor önerisi ile kullanabilir. Kişinin beta laktoglobilin alerjisi varsa kişi her ikisini de tüketemez. Laktoz intoleransı olanlar içinse daha az laktoz içerdiği için keçi sütü daha kullanılabilirdir.
Her ikisini ya da sadece inek sütünü tüketemeyenler badem, soya, hindistan cevizi, pirinç sütü gibi birçok alternatif var ancak bunlar tüketilirken de çocukta çoklu besin alerjisi olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Çocuğa inek sütü alerjisi teşhisi konulduğu zaman eğer anne emziriyor ise annenin beslenmesinden de inek sütü ve ürünleri çıkarılır. Çocuk mama ile besleniyorsa doktorun önerisi ile hidrolize proteinden oluşan hipoalerjenik mama kullanılmaya başlanacaktır. Bu durum çocuk ek gıdaya geçtiğinde hala inek sütü alerjisi bulguları gösteriyorsa, çocuğun beslenmesinde diyet uygulanacaktır. Yani süt ve süt ürünleri bir süre diyetten çıkarılacak ve alerji belirtileri gerileyene kadar kontrol edilecektir. Alerji belirtileri azalana kadar devam eden diyete doktor kontrolünde tekrar az miktarda süt ve süt ürünü eklenir. Alerjinin boyutu sürekli olarak takip edilir ve tedavi bu şekilde devam eder.
Ancak unutulmamalıdır ki alerji sadece süt proteini alerjisinden ibaret değildir. Kimisi inek sütü içemezken keçi sütü tüketebiliyor. Keçi sütü ise doktor önerisi ile tüketilebiliyor çünkü; süt alerjisine inek sütünde bulunan kazein alfa S1 ve beta laktoglobilin sebep olur. Kazein alfa S1 inek sütünde keçi sütüne göre daha çoktur ve beta laktoglobilin hem inek hem de keçi sütünde bulunur. Bu nedenle inek sütü kazein alerjisi olan bir kişi keçi sütünü doktor önerisi ile kullanabilir. Kişinin beta laktoglobilin alerjisi varsa kişi her ikisini de tüketemez. Laktoz intoleransı olanlar içinse daha az laktoz içerdiği için keçi sütü daha kullanılabilirdir.
Her ikisini ya da sadece inek sütünü tüketemeyenler badem, soya, hindistan cevizi, pirinç sütü gibi birçok alternatif var ancak bunlar tüketilirken de çocukta çoklu besin alerjisi olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Ülkemizde en çok süt, yumurta, kuruyemiş ve et alerjisi gözlemleniyor. O nedenle alternatif besinleri değerlendirirken bu durumu atlamamak lazım. Ayrıca önerileri değerlendirirken de alerjinin parmak izi gibi kişiye göre farklılık gösterdiğini unutmayın.
Aslına bakıldığında besin alerjilerinin neredeyse yüzde 90’ından sekiz besin maddesi sorumludur. Bunlar;
Aslına bakıldığında besin alerjilerinin neredeyse yüzde 90’ından sekiz besin maddesi sorumludur. Bunlar;
- Süt,
- yumurta,
- soya,
- buğday,
- yerfıstığı,
- ceviz,
- balık,
- kabuklu deniz canlılarıdır.
Alerjik tepkiye çoğunluklar yol açan çilek ve domates gibi fazla aromalı besinler ise içlerinde bulunan histamin isimli kimyasal maddeden dolayı suçludur.
Alerji tedavisinin genel olarak seyrini ilaçlardan öte diyet belirler. Yani ilaç diyettir diyebiliriz. Alerjinin çeşidi ve seyrine göre ortam düzenlemek ya da diyeti aksatmadan uygulamak tedavideki en önemli etkendir. Çoğunlukla süt alerjisi iki ya da beş yaşa kadar sürecektir. İnek sütü alerjisini önlemek için yeni doğan bebek en az 4 ay, ideal olarak 6 ay kadar anne sütü almalı ve ek gıdalara geçiş döneminde özellikle ailede yoğun alerjik bir hikaye söz konusuysa ek gıdalar tek tek ve 2 hafta aralarla verilmelidir.
Bağışıklık sisteminin güçlü tutulması ise yine tedavi sürecinde oldukça etkilidir. Bağışıklık sistemi sadece mikroplara karşı korumaz, aslında dışarıdan gelen birçok uyarıya karşı vücudumuzu koruyan bir şemsiyedir. Tüm alerji türleri için bağışıklığı güçlü tutmak da alerjiye karşı oldukça etkili bir dirençtir.
Alerji tedavisinin genel olarak seyrini ilaçlardan öte diyet belirler. Yani ilaç diyettir diyebiliriz. Alerjinin çeşidi ve seyrine göre ortam düzenlemek ya da diyeti aksatmadan uygulamak tedavideki en önemli etkendir. Çoğunlukla süt alerjisi iki ya da beş yaşa kadar sürecektir. İnek sütü alerjisini önlemek için yeni doğan bebek en az 4 ay, ideal olarak 6 ay kadar anne sütü almalı ve ek gıdalara geçiş döneminde özellikle ailede yoğun alerjik bir hikaye söz konusuysa ek gıdalar tek tek ve 2 hafta aralarla verilmelidir.
Bağışıklık sisteminin güçlü tutulması ise yine tedavi sürecinde oldukça etkilidir. Bağışıklık sistemi sadece mikroplara karşı korumaz, aslında dışarıdan gelen birçok uyarıya karşı vücudumuzu koruyan bir şemsiyedir. Tüm alerji türleri için bağışıklığı güçlü tutmak da alerjiye karşı oldukça etkili bir dirençtir.
Bahar ELKOVAN
http://bahareli.blogspot.com
Yazarın diğer yazıları
