Yaşamımızın ilk yıllarını oluşturan çocukluk dönemi, tüm hayatmızı derinden etkileyecek çok önemli bir süreçtir. Bu süreçte çocuğumuzun yanında olmak, doğru bağı kurabilmek çok önemlidir.
Anne ve çocuk arasında bağlanma anne karnında başlar. Bebek doğduğu anda annesiyle göz kontağı kurabilme yeteneği ve reflekslerle dünyaya gelir. Bebek doğar doğmaz anneye gözlerini kilitleyebilir. Anne de emzirerek, bebeğinin ihtyaçlarını gidererek güvenli bir bağ oluşturur. Bebekte en başta emme refleksi oluşur. Anne ile bebek arasında fizyolojik ve psikolojik bağ sağlar. Aynı zamanda ağlama refleksi vardır. Anne bebeğinin açlık, uyku gibi problemlerini bu şekilde anlar. Çocukla anne arasındaki en önemli bağ göz kontağı şeklinde oluşur. Tutarlı ve sürekli olması daha sağlıklıdır.
Anneyle bebek arasındaki bağı ortaya çıkaran John Bawlby’ dir. Bir annenin tek amacı ilk bir yıl mutlaka bağlanmayı sağlamaktr. Bağlanma sadece duygusal bir bağ olmayıp aynı zaman da çocukların kişilik ve duygusal gelişimlerini şekillendiren ve yaşamları boyunca yakın ilişkilerini yönlendiren bir bağdır. İlk 1-3 ayda bağlanma öncesi bebek kendini kucaklayan kişiye ayrım yapmadan tepkide bulunur, bağlanmaya hazırlıktır Önemli olan bebeğin sevilmesi, kucaklanmasıdır. 3-5 ayda, artık tepkilerinde ayırt edicidir. (Ayırt edeci tepkiler, anne bebeğini kucağına aldığında gülümsemesi, daha canlı tepkiler, kollarını uzatması, yabancılar kucağına aldığında ağlaması gibi özelliklerdir.). Aşina olduğu kişi bebeği daha kolay sakinleştirebilir. Bebeğin görme yetsi de gelişmeye başlar. 6-12 ayda, bebek genellikle tek bir kişiye bağlanır. Bağlandığı ve dünyayı keşfetmesine yardımcı olan kişi onun güvenli limanıdır. Bebek 6. Aydan itbaren anneye bağlanır. Anneyi ayırt edebilir. 1-3 yaş da, tek bir kişiye karşı geliştirdiği bağı genişletir.
2 yaştan 3 yaşa doğru özerkliğini kazanmaya başlar. Bağlanma için ilk 3 ay kritik bir dönemdir. Çocuğun bir sonraki evreye sağlıklı geçebilmesi için iyi bir başlangıç çok önemlidir. 6. ayda genellikle tek bir kişiye bağlanırlar. Bebekler ilk 6 ay içinde annelerini görmezlerse ağlamaya başlarlar. Bunun nedeni, henüz nesne sürekliliğini kazanamamalarıdır. İlk 6 ayda annesi başka bir odaya gittiğinde bebek yok olduğunu düşünür ve ağlamaya başlar. 6 aydan sonra annesinin farklı bir odada olduğunu anlayabilir ve daha rahattır. 6 ay civarında anne ile bebek arasında bir bağ kurulduğunu gösteren en önemli bulgu ayrılık kaygısıdır. İlk ayrılık kaygısı 6-8 ay civarında görülür. Yaşamın ilk iki yılı bebek ailesinden ayrı tutulmamalıdır aksi halde ayrılık kaygısı kendini göstermeye başlar. 9 ay civarında ise annenin daima geri döndüğünü ve çevrede ilgilenecek başka şeyler olduğunu da öğrenirler. Bağlanmayı 3 şekilde ele alabiliriz.
1.Güvenli bağlanan bebekler, annesini görmediği zamanlarda ağlar annesi gelince susar, sakinleşir, mutlu olur.
2.Kaygılı bağlanan bebekler, annesini görmediği zaman sakinleşmez, tepkili hareketler sergiler. Anne gelince kaygısı azalır.
3.Kaçınan bebekler, tepkisiz ve duyarsızdır. Anneyi reddedici kabul etmeyici tepkiler gösterir. Annenin yokluğunda ağlamaz.
Bağlanma süreci görüldüğü üzere insan yaşamı için çok önemlidir. Doğumdan sonra ilk bir ay eve misafir kabul edilmemelidir. Çünkü ilk bir ay bebek için bir travmadır. Bu travmayı atlatabilmesi için annenin yardımcı olması gerekir. Annenin çocuğuna güvenle bağlanması oldukça büyük önem taşır. Bağlanmayla çocuk temel güven duygusuna ulaşır. Biz çocuğa temel güven duygusunu verebilmeliyiz. Dünyanın güvenli bir yer olduğunu çocuğa hissetrmeliyiz ki temel güven duygusu gelişebilsin. Nasıl temel güven veririz? Gibi önemli bir sorunun cevabı aslında çok nettir, TUTARLI DAVRANMAK!Bağlanma sürecini etkileyen faktörleri 2 yönlü incelemek mümkündür. İlk olarak anneden kaynaklanan etkilerden başlayabiliriz.
• Annenin bebeğiyle kurduğu ilişki
• Sosyo-ekonomik yoksunluklar
• Evlilik ilişkisi
• Annenin ruh ve beden sağlığı
• Annenin bebeğiyle etkileşime hazır olup olmaması anneden kaynaklanan etkilerdir.
Bebekten kaynaklanan etkiler ise;
• İstenmeyen bir bebek olması• Prematüre bir bebek olması
• Yapısal olarak zor bebekler
• Bebeğin cinsiyeti
• Doğum sırası
• Uyanıklık süresi
• Uyarıya verdiği yanıt gibi…
Bebekle annesi arasındaki ilişkiden doğan güven duygusu, insanın ileride kuracağı kişiler arası ilişkilerin temelini oluşturacaktr. Çocuk 1 yaşından sonra özerkliğini kazanacak ve kendine toplum içinde yer aramaya başlayacaktr. Bu ancak güvenli bağlanmayla sağlanabi-lir. Bağlanma davranış bozukluğu, yaşam boyu kişiyi etkiler. Kişiyi yalnız ve kaygılı yapar. İnsanlar arasında daha sonra gelişen duygusal bağlılık, bebeklikteki bağlılığın niteliklerini içerir…
